Бастауыш сыныпта математика пәнінен қосымша сабақтарды ұйымдастыру

Бастауыш сыныптарында математикаға баса назар аудару балаларға кейінгі өмірде ойлау, бағалау және логикалық ойлау үшін берік негіз береді. Математикамен байланысты ойындар ойнау, қосымша сабақтарды ұйымдастыру,демалыс кезінде олармен жаттығулар жасау және мұғалімдермен бірлесіп іздену олардың математикадағы қызығушылығы мен тәжірибесін арттырады.

Қосымша сабақтарды ұйымдастыру жұмысы бүкіл оқу үдерісінің құрамды бөлігі, сабақтағы жұмыстардың табиғи жалғасы болып табылады. Қосымша сабақтартардың негізгі міндеттері: оқушылардың практикалық дағдылары мен біліктерін кеңейте және тереңдете түсу, логикалық ойлауды, тапқырлықты дамыту, қабілетті және дарынды балаларды көрсетіп, олардың ой-өрісінің әрі қарай дамуына көмектесу, математикаға қызығушылығын арттыру, табандылыққа, еңбекке деген сүйіспеншілікке, ұйымшылдық пен ұжымшылдыққа тәрбиелеу. Қосымша сабақтартар оқушылардың өз еріктерімен қатысуына мүмкіндік береді. Онда оқушыларға баға қойылмайды, бірақ қандай да бір іс-әрекеттері, есептеу шапшаңдығы, тапқырлығы, ұтымды әдістерді пайдалануы мадақталынады.

Қосымша сабақтартарды жүргізу үшін мұғалім сынып-комплектінің балаларының жас ерекшелігін, білім деңгейлерін ескеріп, әр сынып балаларына шамалары келетіндей, қиынырақ материалдарды немесе материалдардың негізгі курсын оқып-үйренуде толықтырушы болып табылатын материалды таңдап алуға болады. Аталмыш жұмыстардың өзгешелігі - математикалық ойын-есептер, ойындар, жарыс т.б. сипатта болады, онда балаларды қызықтыратын формадағы жаттығулар қолданылады, бірақ ол жаттығулар мәселенің математикалық мәнін түсінуге, математика жөнінен білімдерін тереңдетуге және айқындауға себі тиюі тиіс.

 Қосымша сабақтардың мақсаттары:

оқушылардың математикалық білімдерін одан әрі тереңдету.

математикаға қызығушылықтарын арттыру;

оқушылардың математикалық қабілеттерін дамыту және оқушыларға ғылыми-зерттеу жұмысына ынталандыру;

оқушылардың білімдерін кеңейту және тереңдету;

математиканың әр алуан қолданымдары көрсету;

математикалық ойлау мәдениетін тәрбиелеу;

оқушылардың әдебиетпен өз бетімен жұмыс істеу қабілетін дамыту;

кәсіптік бағдар беру;

оқушыларды жоғарғы оқу орындарына дайындау т.б.

Бастауыш сыныптағы математикадан қосымша сабақтар-бұл сабақ кестесінен тыс күннің кез келген уақытында болуы мүмкін. Қосымша сабақтар математика сабағынан айтарлықтай өзгеше болуы керек және ұсынған сабақтар, мүмкін болса, көңілді немесе кем дегенде қызықты және тіпті балалар үшін таңқаларлық болуы керек. Қосымша сабақтар әртүрлі болуы мүмкін және барлық мектепке сәйкес келетін бірде-бір модель жоқ.Әр мектептің өзіндік ерекшеліктері бар.Алайда ол әр мектепте болуы керек.Себебі, олар мектептегі математиканың маңыздылығын арттыруға, балалардың математикаға деген қызығушылығын арттыруға және математика - бұл тосын сыйларға толы ойын және алуан түрлі тақырып екенін көрсетуге көмектеседі

Қосымша сабақтар икемді оқыту мүмкіндіктерін ұсынады. Ең дұрысы, сыныпты оқытудың әртүрлі тәсілдерін көрсету үшін әр түрлі жолмен ұйымдастыруға болады. Балалар өздігінен, жұпта немесе шағын топтарда жұмыс істей алады.

Математикадан қосымша сабақтар кез - келген сабаққа ұқсас және әр секундты ескерілуі керек, сондықтан қасымша сабақтарды сауатты жоспарлау мен мұқият ойлауды қажет етеді.Олар балаларға жұмысты орындауға мүмкіндік беруі керек:қиындық кездеседі, бірақ қобалжымау керетігін балаларға өз оқуларын бақылауға мүмкіндік береді сонымен қатар балаларға әртүрлі тәсілдермен оқуға мүмкіндік береді.

Қосымша сабақтар еріктілік принципіне негізделеді. Мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу және сәтті білім беру процесі үшін топтарды құру кезінде баланың қосымша оқуға деген ықыласын ғана емес, сонымен бірге оның нақты математикалық мүмкіндіктерін де ескерген жөн. Әр бала туралы қажетті ақпаратты бастауыш мектеп мұғалімімен әңгімелесу кезінде, сондай-ақ мектеп олимпиадаларының нәтижелері немесе бастауыш мектеп курсына кіріспе тестілеу кезінде анықтауға болады. Бір топтың оңтайлы құрамы - 15 адам. Бұл жағдайда бір сынып оқушылары да, параллель сыныптар да біріктірілуі мүмкін. Қосымша сабақтарын аптасына бір рет өткізіп, әр сабаққа бір сағат бөлген жөн. Сабақ жұмысын ұйымдастыруға оқушылардың өздерін тартқан жөн (оларға зерттелетін тақырып бойынша шағын хабарламалар дайындауды, белгілі бір тақырып бойынша жаттығулар есептерін таңдауды, тарихи сипаттағы анықтамаларды дайындауды, осы сабаққа модельдер мен суреттер жасауды және т.б.). Қосымша сабақтарында мұғалім еркін пікір алмасу мен белсенді пікірталастың "атмосферасын" құруы керек.

Қосымша сабақтарды ұйымдастыру үшін мұғалімге:

1) Нақты сабаққа белгіленген мәселелерді егжей-тегжейлі зерделеу;

2) Таңдалған тапсырмаларды алдын-ала шешу;

3) Әр оқушыға үлестірме материалдар түрінде бөлек тапсырма тұжырымын беру;

4) Барлық тапсырмаларды күрделілігін арттыру бойынша орналастыру;

5) Балалармен қарым-қатынастың демократиялық стилін құру.

6) үй тапсырмасын беруді оқушылардың мүмкіндіктері мен бейімділігімен салыстыру. Үй тапсырмасының көлемі 2-3 тапсырмадан аспауы керек, ал кейбір тапсырмалар оқушының қалауы бойынша орындалуы керек.

Сондай-ақ, мұғалім қойған мақсаттарға жету үшін:

1) оқушылар сабақтарда ұқыпты жазбалар жүргізді;

2) сабақ журналында оқылған материалдар мен оқушылардың жетістіктері жазылды;

3) Қосымша сабақтарда қарауға шығарылатын материалдар мектепте өткізілетін математикалық жарыстардың негізі болуы тиіс;

4) материалды жүйелі түрде қайталауды жүргізу;

5) мұғалімге бағдарламалық материалды оқу кезінде оқушылардың қосымша сабақтарында алған және олар негізгі сабақтар кезінде қолданатын білімдерін, іскерліктері мен идеяларын сауатты байқау.

Әр сабақта белгілі бір түрдегі мәселені шешудің ұжымдық талқылауы өткізіледі. Бұл кезеңде балалар өз іс-әрекеттерін білу, өзін-өзі бақылау, кез-келген қиындықтың мәселелерін шешуде орындалған қадамдар туралы есеп беру мүмкіндігі сияқты маңызды дағдыны қалыптастырады.Әр сабақта өзіндік жұмыстан кейін мәселелердің шешілуіне ұжымдық тексеру жүргізіледі. Жұмыстың бұл түрі барлық балаларда өзін-өзі бағалауды қалыпқа келтіруге жағдай жасайды

Оқыту барысында оқушылардың сыныпта алған білімін дамытып, оны ары қарай жетілдіруде сыныптан тыс жұмыстардың маңызы зор. Қосымша сабақтар оқушылардың белсенділігін арттыруда, өзіндік көзқарасының қалыптасуында, білімін жетілдіруде бірден – бір маңызды тәрбие құрамы екендігін көреміз. Қосымша сабақтарды дұрыс ұйымдастырған жағдайда оқушылар бойында ұйымдастырушылық, белсенділік дамиды. Бағалы моральдық қасиеттер қалыптасады. Белсенді өмір сүру негізі салынады. Математика сабағындағы қосымша сабақтар оқушылардың шығармашылық ойын дамытып, өзіндік іздену жұмыстарына баулиды. Осыған орай оқушы бағдарламада белгіленген білімді игеріп қана қоймай, жан – жақты ізденіп, ой - өрісін дамытады. Қосымша сабақтар оқу мен тәрбие саласындағы барлық жұмыстарды әрі дамытып, жалғастыру мақсатын көздейді. Оны жүзеге асыру жолында мұғалім ең озық әдістерді таңдап алып, оны іс жүзінде пайдалана білуі қажет. Бұл шаралардың бәрі мұғалімнен көп ізденісті күтеді. Қорыта келгенде, қосымша сабақтар оқытуды жүйелі түрде таңдап алғанда, оқушының тәрбиесіне айтарлықтай үлес қоса алады.

Жұмысты осылайша ұйымдастыру оқушылардың математика пәніне мұқият болып, оған ерекше ықылас қоюына жол ашады.

Жоғарыда баяндалған жайлардан қосымша сабақтар оның мазмұны мен құрылымының байлығы, әрқилылығы оқушылардың математика пәніне қызығушылығын күшейтуге үлкен мүмкіндік жасайды деп қорытындылауға болады.